Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg

Clifford D. Simak – Bestemming Nirwana
Hoewel technisch gezien correcter, is de Nederlandse titel wat 'gewoontjes' voor wat Simak hier – denk ik – beoogde. De Engelse titel is namelijk Destiny Doll. En juist in dat poppetje verschuilt zich de hallucinante, absurde, transcendentie, zoals de gigantische plant in een minuscuul zaadje zit verstopt. Ja, Bestemming Nirwana is ráre dus normale SF/fantasy van het loepzuivere soort. Zeker het eerste kwart bijna steriel saai in haar puurheid. Een stel mopperende ruimtereizigers (piloot, jageres, monnik, en spierbundel) belanden op een mysterieuze spiegelende planeet (Solaris!). De rest van het boek blijven ze aan de wandel, op zoek naar Iets. Wat het boek van de Waan-zin redt, is het trippelende veelpotige en meerlagige wezen 'Toet' dat ze ontmoeten. Een karaktertje waar zowel George Lucas als Miyazaki zich niet voor zouden schamen. Vertaalster Annemarie Kindt (later Annemarie van Annewijck, over wie nog eens door iemand een masterscriptie moet worden geschreven) leeft zich uit in het archaïsche taaltje van het wezen. Het uiteindelijke afscheid van deze kleine held is zowaar emotioneel. Toet vertrekt alvast naar een hogere levensfase (zijn derde), terwijl de anderen hun Lotsbestemming blijven zoeken. Tot die tijd begeleiden hobbelpaarden - ja dat lees je goed hobbelpaarden! - hen. Laat PETA het maar niet horen...

Laat PETA het maar niet horen...

Gna, gna, inhaker hoor.
Ben wel benieuwd of de lijst al van te voren vaststaat? En zo ja, hoe je de keuzes hebt gemaakt?

de lijst is de eigen boekenkast, ik ben benieuwd of er genoeg SF/fantasy in valt te vinden om het einde van 2024 te halen (zeker in het huidige leestempo). Maar het zou zomaar kunnen. Onderin zwerven nog zoveel pockets van Dick, Sheckley en the likes.

Eric Rohmer - Interviews
Pour les vrais amoureux du cinéma. Een uitputtende interviewbundel met Rohmer. Goede introductie, alle films met informatie erbij en dan gewoon interviews uit alle periodes. Rohmer scheen verlegen te zijn maar praat met veel plezier over van alles behalve zijn persoonlijke leven ("Het is beter dat mensen me niet herkennen dan kan ik gewoon in de tram observeren.") Aardige man met veel goede ideeën, literaire bagage maar ook weer niet pretentieus. Er valt voor de Rohmeriaan veel te leren over zijn films, hoeveel ruimte hij zijn acteurs geeft (bijvoorbeeld voor het gebruik van eigen gebaren en vocabulaire) en vooral zijn haast punkachtige manier van filmen vanaf de jaren '80. Le Rayon vert maar ook, 4 Aventures de Reinette et Mirabelle maar ook L'Arbre, le maire et la médiathèque worden met een minimale crew van drie opgenomen.

worden met een minimale crew van drie opgenomen.

wow!

Mark Groenen – Edine
Ik ontmoette Groenen tijdens een workshop 'exploratief schrijven' in Tilburg. In de wereld van SF/fantasy heb je veel 'plotters', eindeloze schema's opstellend, die ze na het voorwerk precies kunnen invullen met helden en schurken. Dat mist soms het rauwe, denk ik Een vleugje waanzin. Al zul je, zei Groenen, uiteindelijk altijd wel ergens in een tussenvorm van de twee uitkomen. Goed, zijn eigen Edine is een prima pageturner, uiteindelijk het criterium voor boeken in dit wereldje van betaalde uitgaves (Godijn in dit geval). Het hoofdpersonage is geobsedeerd door zijn middelbare school-'vriendin' Edine. Nu zit hij op een cruiseship. Met haar. Of toch niet? De hints dat onze man een psychopaat is, worden zo opzichtig gedropt, dat hij haar wel niet vermoord zal hebben. De tweede gok is een Sixth Sense, Shutter Island-vibe, en hoe heette die film met Edwart Norton ook alweer? Voorspelbaar, dat zeker, maar wel leuk voorspelbaar, en ergens in het midden beginnen allerlei waarheden door elkaar te lopen. Als een realiteit die gaat lekken, met als meest particuliere symbool een potje tafeltennis. In het dagelijks leven werkt Groenen als leraar op een middelbare school, dus die scenes daar zijn ook 'bij de tijd'. Misschien moet hij daar maar eens een heel boek situeren. En dan woordjes als 'echter' snel achterwege laten.

Hiromi Kawakami - Furudogu Nakano Shoten/The Nakano Thrift Shop
Tweedehands winkel! In Tokio! Had wel eens een kort verhaal van Kawakami gelezen wat naar meer smaakte. En deze roman beviel me wel. Ik kon zo de film voor me zien, die vreemd genoeg nog niet is gemaakt. Chille vibe op zijn Japans, er gebeuren dingen maar heel dramatisch wordt het nooit in de winkel van de licht excentrieke meneer Nakano waar de jonge Hitomi werkt met de in zichzelf gekeerde Takeo. Hij mag met Nakano spullen ophalen die mensen kwijt willen wanneer ze verhuizen, etc. Mooie, eigen stijl die het niet zo nauw neemt met de afbakening van dialogen.

Vonnegut – De Grote Pianola
In het Bredase ken ik 2 Grote Vonnegut-fans. De ene vindt De Grote Pianola (Player Piano) Vonneguts meest geniale werk, de andere vindt 'm waardeloos. Ik zal maar niet flauw doen en in het midden gaan zitten. Ik heb nog wel een andere oplossing. Op alinea-niveau is De Grote Pianola zonder twijfel geslaagd, vol met wijsheid over de vervreemding van de mensheid in het industriële tijdperk. Er is (te?) gemakkelijk een marxistische analyse te pennen van deze distopie waarin machines de wereld hebben overgenomen, de werkers wegteren en de werktuigbouwkundigen zich vervelen. Een potje schaak met een Mechanical Turk loopt op een storing uit, en vormt het vege voorteken. De zoon van een Grote Pief belandt – halfbewust – in een revolutie. Tussendoor krijgen we een allegorisch toneelstuk, en richting einde begint Vonnegut zelfs Pereciaanse opsommingen. Hij wil teveel, en het plot blijft erg lang een nogal hermetische en wat saaie aangelegenheid. Daarmee is de roman áls roman mislukt. Misschien kan ChatGPT nog eens een bewerking opdissen die aan de "leesbaarheidsquotiënt" voldoet van de algoritmische “leesmachine' uit het boek zelf, want dergelijke rake alinea's zijn er nochtans genoeg!

Pierre Boulle – De Apenplaneet
'Ik zie een traan over haar snuitje rollen, terwijl we elkaar stevig omhelzen. O, wat doet de afschrikwekkende buitenkant ertoe!' Natuurlijk had ik ooit in een ver ver verleden in een sterrenleven ver hier vandaan de film wel eens gezien, maar van het boek had ik niet eens de schrijver kunnen noemen. Boulle heeft nochtans nóg een klassieker op celluloid op zijn naam staan, The Bridge on the River Kwai. Geen idee of die film wél meer op het boek lijkt, of dat de man vooral concepten verkocht, mij schoot in elk geval geen herinnering aan een filmscene te binnen, tijdens het lezen. De Apenplaat is een vrolijke, ironische omkering. Wat als de mensen apen zijn en de apen mensen? Hoe in hemelsnaam om te gaan met die copernicaanse revolte? Voor beide partijen leidt het tot tragikomische taferelen en ongemakkelijke seksscènes (gewaagd!). Je kunt er dus 180 pagina's vermaak uit peuren, zoals Boulle doet. Maar het had denk ik ook een kort verhaal van nog geen 10 pagina's kunnen staan. Amusant is het wel, zeker wanneer De Apenplaneet zich met dierproeven begint te vermaken, ik bedoel... Mensproeven. Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet gij dat ook een ander niet.

Sybren Polet - De geboorte van een geest
Magnifiek. Een van de beste Nederlandse romans ooit, maar ik hoor er nooit iemand over. Polet gaat in 1974 lekker eksperimenteel (en ja, zo zou het in het boek gespeld worden.) Amsterdam is het hoofdpersonage en daar gaat hij vol op los. Zijn terugkerende figuur Lokien komt weer terug maar is maar een van de stemmen in het boek waar allerlei figuren en dieren aan het woord komen. Het beeld van Amsterdam, met gebruik van statistieken, kaarten en oorspronklycke bronnen is van een stad waar regelmatig de vlam in de pan schiet, burghers de boel kort en klein slaan en de autoriteiten na wat gedogen bizar gewelddadig terugslaan. Het boek is geschreven tijdens de onrust rond de Nieuwmarkt en opkomst van de Bijlmermeer, waar het opnieuw zou uitbarsten maar nu is er een ambtelijk apparaat wat het vuile werk opknapt (en passant een fraai interviewportret van Maup Caransa, de rijkste man van de stad destijds.) Intrigerend dat toen al het idee leefde dat de inwoners eigenlijk als een last werden gezien en de stad uit de stad moesten gedeporteerd richting nieuwbouwflats. Dat allemaal en een van de mooiste seksscènes ooit. Oh en veel aandacht aan de slavernij, pffff, zeer ongemakkelijk leeswerk.

Oh en vergeten: ook nog wat SF-elementen door middel van een toekomstig bezoek aan Amsterdam.

Oh yeah! Die moet ik hebben, onthouden, lezen en misschien zelfs nog dieses Jahre.

Tonke Dragt – Torenhoog en Mijlen Breed
'Dat is wat ik wilde, nieuwe wereld ontdekken.' Toen ik vorig jaar eindelijk 'de Brief voor de Koning' las, was ik lichtjes teleurgesteld. Het legendarische boek was niet zo goed als de legenden voorspelden – of ik was er gewoon te oud voor, inmiddels. Gelukkig, zo blijkt nu, Tonke kan het wél! 'Torenhoog en Mijlen Breed' is zo goed als ik 'de Brief' verwachtte. Misschien is het gewoon het verschil tussen middeleeuwsige fantasy en toekomstfantasie. Een crew van astronauten leeft op Venus (onmogelijk, merkt Dragt fijntjes op in de inleiding), waar de meest fantasierijke van hen op een goede dag het mysterieuze bos in durft. Het Grote Boze Woud inderdaad, waar wezens blijken te wonen die gedachten kunnen lezen. Arme Edu wordt er bijna gek van, en zo hoort dat in SF. Denkbeeldige muren komen vanzelf op je af, als je je verschuilt in een Koepel als basis van starre Mensengedachte. Spoiler alert. Een hele tijd blijft in het ongewisse of de man het niet allemaal zélf in zijn hoofd haalt, en wanneer dat toch niet zo blijkt te zijn, blijft het feit staan: wil hij het allemaal wel weten? 'Nu ontdek ik nieuwe werelden, in mezelf, in anderen...'

Zo, zo, die Tonke. Misschien heb ik dat vroeger wel gelezen, ben het meeste helaas vergeten.

Oh yeah! Die moet ik hebben, onthouden, lezen en misschien zelfs nog dieses Jahre.

Houd de Kringloop in de gaten. Mijne was 1,50.

Dit is mijn getuigenis over hoe ik uiteindelijk lid werd van de nieuwe wereldorde, Illuminati, nadat ik nu al meer dan 2 jaar probeerde lid te worden, maar oplichters meerdere keren geld van mij afpakten. Ik ben al zo lang op zoek om me bij de Illuminati aan te sluiten, maar oplichters blijven mijn geld afpakken tot begin dit jaar, toen ik Lord Felix Morgan online ontmoette. Ik nam contact met hem op en ik legde hem alles uit en hij adviseerde de gebruikte registratie en ik betaalde voor de groot lid om mij op weg te helpen en ik werd ingewijd in de Wereldorde en ik ontvang de som van $ 1.000.000 dollar nadat mijn initiatie was voltooid. Ik ben erg blij! En beloof het goede werk van Lord Felix Morgan te verspreiden. Als je geïnteresseerd bent om vandaag nog lid te worden van de nieuwe wereldorde Illuminati, neem dan vandaag nog contact op met Lord Felix Morgan. Hij is je beste kans om lid te worden van de Illuminati waar je altijd naar verlangt. Neem contact op met Lord Felix Morgan E-mail: Illuminatiofficial✧✧✧@gm✧✧✧.c✧✧ of WhatsApp +2348055459757

dank je Maria. en Houd de Kringloop in de gaten. Mijne was 1,50. will do. Die hieronder kwam er geloof ik ook vandaan, of was het een boekenmarkt.

Robert Sheckley – Dierbaar Doolhof
'Tsjonge. Sterk spul die acid van jou, man!' Heb me doodgelachen. En ben daarna weer uit de dood opgestaan om deze recensie te tikken. Zie hier de humor van dit heerlijke en tegelijkertijd doodvermoeiende boekje. 180 kleine pagina's, maar je moet ze toch per tiental maximaal innemen, anders wordt het absurdisme gewoon te absurd. Een kantoorslaaf beland op een dag dankzij een Prijs (levend, pratend en transformerend, bijvoorbeeld tot oud Romeins muntje) in de Parallele Universalia van het Oneindige. Op zijn trip ontmoet hij een kreupele Godheid, waarmee hij ontologische discussies heeft, ter bewijzing van... Ja, van wat eigenlijk. Nog een tandje theologischer is wanneer hij leert hoe een Oude Grijze Man op een zeker Ogenblik door een handelsreiziger een matige planeet is verkocht, waar ie nog wat restantjes van andere planeten had gedumpt (plus een apensoort). De episode met de overijverige Pratende Stad (waar verder niemand is behalve onze eigen arme held) blijft de lezer ook bij. En dus kunnen we met recht besluiten naar deze gedrogeerde dosis SF: 'De Acid van de Ervaring wordt gedestilleerd uit de Taaie Wiet van de Praktijk!'

Hmmm, die pratende stad komt me bekend voor. Moet Dimensions of Miracles zijn.

Klinkt zeer Pynchon-esque, die Sheckley.

Julio Cortazar - Reis om de dag in 80 werelden
Literaire autobiografie. Speels en toch ernstig. Een boek waarin niks hoeft en alles mag. Een paar korte verhalen. Een ontmoeting met Het Kwaad in een stadsbus in Parijs. Een nachtelijke gang door een reeks uitgestorven ambassades (Cortazar moest 's nachts doorwerken aan vertalingen voor de Verenigde Naties), subjectivistische concertrecensies van Monk en Armstrong. Tastbare armoede in India. Een in memoriam aan de vroeg overleden jazztrompetist Clifford Brown. Marchel Duchamp. Een lyrische ode aan de grote Cubaanse roman van Lezama Lima, "Paradiso". De Franse zwerfkat die Cortazar inwisselt voor een geestelijke.

Hmmm, die pratende stad komt me bekend voor. Moet Dimensions of Miracles zijn.

Correcto. Beetje Pynchon, maar vooral heel Hitchiker's Galaxy (Adams beweerde later dat hij het boek niet kende toen hij de Guide schreef, maar dat de gelijkenissen inderdaad 'uncanny' waren).

De Franse zwerfkat die Cortazar inwisselt voor een geestelijke.

dit mag er ook wezen. :-)

Joel Gion - In the Jingle Jangle Jungle
De memoires van de tamboerijn guy van The Brian Jonestown Massacre resulteren in een heerlijk leesbaar boek. Kan ook haast niet anders met zo'n band. Gion kiest er voor om niet de hele geschiedenis tot 2024 te vertellen maar beperkt zich tot de "eerste periode", de jaren '90. Hoe rol je van raver met een jaren '60 fetisj, parttime in de platenzaak werkend en een beetje speed dealen (o.a. aan Jesus & Mary Chain, Primal Scream) naar olijke tegenhanger van alleskunner Anton Newcombie in de ambitieuze chaosmagneet BJM? Viel me vooral op hoe arm je bent als muzikant totdat er eindelijk een major label toehapt. Voor de liefhebbers komen The Dandy Warhols ook langs en Anton blijkt lange tijd eigenlijk een lieve gast die van studio naar studio reist en weer een LP in elkaar draait. Zo vanaf de Viper Room Massacre observeert Gion steeds meer irritant gedrag. Natuurlijk zijn er drugs in het spel (in een prachtige scène snuift Gion voor het eerst heroïne met Harmony Korine in een New Yorkse club voor VIP's) al weet hij het goed te doseren en subtiel te brengen hoe de banddynamiek verandert. Net wanneer alles definitief in de soep lijkt te zijn gelopen, blijken de vriendelijke documentairemakers met Dig! de blits te maken op het Sundance Festival. Interessant hoe die film bij toeval tot stand is gekomen en wezenlijk onderdeel is van die periode. Tegenwoordig doen beide frontmannen wat blasé over de film, maar Gion zelf vindt het geweldig (ook omdat hij als enige bewust lijkt te zijn geweest dat hij werd gefilmd en een personage moest spelen.) Zo eindigt alles met een vrolijke noot, Anton is definitief van de heroïne en in een mooie scène volgt live de verzoening. En sindsdien maakt de band, totaal onafhankelijk en vrij, eigenlijk hun beste muziek.

De memoires van de tamboerijn guy van The Brian Jonestown Massacre

lol. Mooi! En die Harmony toch, vandaar zo weinig films zeker.

Ad Visser – Sobriëtas
'Besef dan toch dat uw waarheden niet meer zijn dan tragische luchtspiegelingen.' Megalomaan en lekker mislukt project van Neerlands lolligste popvisionair. Een gesamtkunstwerk, uiteraard. Met bijpassende elpee en video-installatie van de Superclean Dreammachine. Ik vraag me af of Ad het boek heeft geschreven tijdens een alcoholontwenningskuur. Dat moet iemand die op de man promoveert nog maar eens gaan uitzoeken. De roman schiet in elk geval alle kanten op als een tremor. De opening is nog pure lolligheid, met Adriaan de schrijver (duh) die in een bruin café een roman probeert af te maken. (Helaas wacht hem geen deadline van Meulenhoff om het nog meer meta te maken!) Een paar buitenaardse bezoekers later zit hij op een mysterieuze planeet, en begint de roman al rap manco's te vertonen. Een wereldbouwer is Ad Visser absoluut niet, hij is een losse flodder-ideeënman. Fantasie heeft hij genoeg, en met de muzikale en sensuele passages weet hij ook wel raad, al zijn het er wat weinig. Uiteindelijk houdt de overhand dat er geen enkel personage werkelijk goed vorm krijgt, zelfs Amoktodes niet, het wezen dat in eclectische, epileptische en psychedelische beelden praat. Dat moet in die video-installatie toch wél gelukt zijn. Dan maar gniffelen om grapjes als: ''Welja, een UCX-S cassette, ze schijnen hier verstand van geluid te hebben!'

Ja Sobriëtas, dat was destijds wel iets, ook met de opkomst van het synthdom. Kan me er alleen die eindzin van herinneren, iets van "nou ja, dan moet ik er maar een boek en een plaat van maken." Vond ik zelfs op jonge leeftijd te duf. En iets vagelijks van seks.

gehalte seks dramatisch laag, tijd voor een deel 2 Adje! Dat meta-einde inderdaad te flauw voor woorden.

Asimov – Het Einde van de Eeuwigheid
'Zouden deze mannen soms hun Thuis/Toen missen? Hoe vonden zij hun kinderloze en van vrouwen verstoken bestaan?' Het is natuurlijk erg flauw om Ad Visser met Isaac Asimov te gaan vergelijken, zo kort naar elkaar. Toch kunnen ze samen het verschil illustreren tussen het hebben van Fantasie en het hebben van een Idee (= gedachte + fantasie). Asimovs Het Einde van de Eeuwigheid is – zonder twijfel – 'een' definitieve tijdreisroman. De lezer hinkstapspringt door een mijnenveld, een temporaal veld vol ideeën om uit te mijnen, iets dat een film als Looper bijvoorbeeld kundig deed. De 'eenvoudige' Technicus Andrew Harlan werkt aan het in stand houden van de eeuwigheid, totdat hij een Vrouw tegenkomt. Uiteraard heeft hij daar in al zijn Technische Wijsheid nog nooit echt mee van doen gehad. (Iedere SF-roman is ook een incel-roman.) De implicaties zijn veelomvattend, dat begreep u al. Veel technisch en filosofisch gediscussieer haalt de vaart er soms wat uit, maar de twists – onder meer van de markante 'computer' Twissel – blijven ons vrolijk op het verkeerde been zetten.

En ja, er bestaat een Sovjet-filmadaptatie van: https://www.imdb.com/title/tt0298960/

Met muziek van Eduard Artemyev! Op de kijklijst.

hopelijk nog te vinden zonder het zoveelste verscheiden van de Piratenbaai.

Samuel Beckett - The Unnamable
De derde roman in de trilogie. Begint geweldig met een persoon die is opgesloten en zijn omgeving begint te beschrijven: heeft hij wel een lichaam? Waar is hij? Zijn dat de figuren uit de vorige romans die even langslopen? Fascinerend en leesbaar in korte alinea's en dan na 13 pagina's is het bijna 100 pagina's een blok tekst, vaak met zinnen van meer dan een pagina (alhoewel meer een ritmisch herhalen van gedachten dan complexe constructies.) De hoofdpersoon blijft maar denken over zijn positie, zijn bestaan, de omgeving, andere mogelijke levens en degenen die hem hier hebben geplaatst en wat hun motieven kunnen zijn. Natuurlijk is alles in beweging, alles onzeker. Geen lang boek maar lastig praktisch te lezen, ik merkte na verloop van tijd het beste in de bus en trein. En zoals vaker met dit soort avant-nutters komt de vaart er tegen het einde goed in te zitten. Niet dat er zoiets als een oplossing is, maar toen begon ik echt te verzinken, in deze bizarre nachtmerrie die nergens op lijkt. Geniale waanzin al hoop ik nooit meer zoiets te lezen.

ik merkte na verloop van tijd het beste in de bus en trein

geweldig!

en Geniale waanzin al hoop ik nooit meer zoiets te lezen.

gheheh

Borderwijk – Blokken/Knorrende Beesten/Bint
'Vorstkoud. Rulrood. Staalhard.' Dat is de bewust gezochte én gevonden stijl van Borderwijk. Een groots stilist. Uitbeelding? Neen, uitbening. In mijn SF/fantasy-jaar las ik deze drie novellen natuurlijk vooral om Blokken. Toch hebben ze eigenlijk allemaal wel iets buitenaards. Iets nooit vertoonds. Nooit meer, ook, misschien. In Blokken beschrijft Borderwijk de ultieme Sovjet-staat, de Staat die 'in laatste instantie militair is'. Geen personages en toch raakt het verhaal een snaar. Dat is knap, en werkt waarschijnlijk alleen omdat wij allen iets totalitairs én iets slaafs in ons hebben. Iedereen wíllen leiden en tegelijk door één grote macht geleid willen worden. Knorrende Beesten brengt voorzichtig het plezier terug, het escapisme van snelle dingen, dingen willen, voor jezelf. Maar beiden novellen zijn uiteindelijk – voor mijn gevoel – voorbereiding op Borderwijks grote meesterwerk Bint. Een van de beste boeken uit de Nederlandse literatuur. Vrijwel elke zin is citeerbaar. De arme leraar De Bree raakt in de ban van de Grote Voorganger. Interessant toch wel dat twee van Neerlands beste romans over schooljongens gaan. Borderwijk eert Kees de Jongen in het cruciale personage Van Beek. Het plezier van het scheppen en de pijn van het móeten zijn bijna hetzelfde. 'Als de Bree in zijn hart keek was hij fantastisch en romantisch.'

-r (doe ik altijd fout)