Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg

D.M. Thomas - Het Witte Hotel
Er bestaan van die boeken die jaren en jaren op mijn leeslijst staan. Het Witte Hotel werd me ooit aangeraden door een date die geen date werd. Kunstzinnige dame die heel wat wispelturige rode vlag-signalen uitzond. Misschien moet ik maar blij zijn dat het nooit van een date kwam, want Het Witte Hotel is fucked up! Ik denk niet dat ik het getrokken had... Geil (en tragisch pijnlijk) is het zeker, deze exploratie van een fictieve patiënt van Freud. De grote Sigmund laat de operazangeres lekker bazelen, dromen en dichten, onder meer over het Overspel (met en zonder aanhalingstekens) van haar ouders. Een van de freudiaanse dilemma's bij uitstek natuurlijk. Houden je ouders meer van elkaar of van jou, hun gezamenlijke schepping? Vóór we die kant op gaan, begint het met een fantastische, psychotische droom. Een lange opwindende parade van melkende borsten. Hoe Thomas (niet Dylan, zoals ik dacht) de cirkel der borsten uiteindelijk ná de Tweede Wereldoorlog in Israël weet te sluiten, is een staaltje machtsschrijven van heb ik jou daar (eens goed te pakken).

Philip K. Dick - Martian Time-Slip
Dick in de jaren zestig, dan weet je wat je krijgt, psychische stoornis, realiteitsgeneuk en grimmige sociale interacties. Het leven op Mars is een vreemde mix van ouderwetse SF-romantiek (je kunt er gewoon ademen en rondlopen, er zijn een soort Aboriginals die met moeite worden getolereerd) en grauwe conventionaliteit. Ik had deze 30 jaar geleden gelezen in een Nederlandse vertaling en wat me vooral was bijgebleven hoe indringend Dick de aanvallen van schizofrenie beschrijft. Echt duistere shit. Natuurlijk begint het wereldbeeld van een jonge schizofreen zich op te dringen aan andere personages (al dan niet latent schizo) en heel subtiel wordt er met tijd geschoven wat een heel eigen vervreemdend effect geeft (ook binnen het oeuvre.) Zeker niet mijn favoriet (Dick schreef duidelijk op tempo waardoor hij voor bepaalde dingen veel aandacht heeft en andere bijna stopwoorden gebruikt om de actie door te zetten) maar ergens wel essentieel.

Stefan Brijs – De Engelenmaker
'In Amerika kan alles', zei René Moresnet.
'Daar worden de vrouwen dus onbevlekt ontvangen!', riep Meekers proesten uit.
'Meekers, gedraag je, reageerde Maria, maar ook zei kon haar lachen niet inhouden.

Misschien moet ik maar gewoon stoppen met succesvolle moderne Nederlandse literatuur lezen, het is zo vaak zo onbarmhartig slecht. Zelfs – blijkbaar! – wanneer het door een Vlaamse verteller wordt gepend. Ergens verraste dat me. Van een Vlaming verwacht je stijl en originaliteit, maar het eerste bezit Brijs alleen van het oerdegelijke soort. Je stoort je nergens aan zijn woordenbrij(s), maar een goede zin heb ik niet gezien. Origineel wordt het verhaal in de groteske finale, een beetje. Uiteindelijk is het ook allemaal ook héél blasé katholiek. Geflipte dokter kloont zichzelf in zijn goddelijke grootheidswaan. Prachtig materiaal voor een kort fantastisch verhaal. De statische afgang geschiedt hier echter in dik 400 eindeloze pagina's. Enkel de passages met zijn 3 gedoemde, doodzieke zoontjes zijn hallucinant, en dan is daar nog de locatie. Het Drielandenpunt (get it, heilig getal hè). Die Koning Boudewijntoren zou ik best eens willen bezoeken.

Dit klinkt weer heel erg.

Arnon Grunberg - Buster Keaton lacht nooit
Series essays over film, de meeste eerder gepubliceerd in de krant. Grunberg is niet zozeer geïnteresseerd in de film als geheel, maar in het scenario. Net als in zijn proza schrijft Grunberg over wat hem het meest interesseert in het menselijk gedrag van het individu en dat van een samenleving als geheel. De meerwaarde zit 'm vooral in grondige research: Grunberg staat bijvoorbeeld stil bij de rol die een enkele film inneemt binnen de rest het oeuvre van een regisseur (zoals Bertolucci's "1900"), of hoe een scenario afwijkt van een boek waarop het is gebaseerd, en wat dat betekent voor de interpretatie als kijker. Fijn dat Grunberg's keuzes niet alleen Hollywoodfilm betreffen maar ook Europese titels. Enige miskleun is de keuze voor een interviewproject van David Lynch (de keus, niet het essay. Had hier graag een analyse over "Blue Velvet" gelezen bijvoorbeeld).

Bret Easton Ellis - Lunar Park
Wilde ik nog eens herlezen. Kreeg namelijk ooit van een uitgever een soort pre-print en vroeg me altijd af of er nog wat was veranderd na officiële uitgave. Het geheugen werkt op mysterieuze wijze en toch dacht ik wel wat dingen te missen, wat minder verwijzingen naar Ketel One (maar misschien was ik daar toen door verrast) en ik herinnerde me een sublieme beschrijving van New York na 9/11 die ik nu ook niet kan terugvinden. Toch eens kijken of ik dat manuscript kan terugvinden. Hoe dan ook, een vreemd boek. Het begin is fabelachtig, Ellis observeert hoe zijn openingszinnen steeds barokker worden en gaat meteen Calvino-meta maar neemt daar zichzelf en zijn vroege carrière in mee. Dan op een punt begint het subtiel fictie te worden en eindigt de schrijver in de suburbs met zijn actrice-echtgenote, ongewilde zoon en dochter van een ander. Wat volgt is een ongemakkelijke synthese van paranormale Stephen King horror en knetterende satire over het moderne gezinsleven. Hier is Lunar Park echt vooruitstrevend geweest, die hele SUV, gemedicaliseerde kinderen, overbescherming, het bespottelijke statusspel, zet hij heerlijk neer. En moet je concluderen is keihard naar Nederland geïmporteerd.

J. Slauerhoff - Jan Pietersz. Coen
Ondertitel: een drama in elf taferelen. Geestig toneelstuk over o.a. "de VOC-mentaliteit". De gouverneur-generaal van Nederlands-Indië (Coen) weet dat het einde nabij is, maar doet nog een paar wanhopige pogingen om tijd te winnen. Zijn hofhouding siddert en beeft als de man spreekt, maar hij heeft een vertrouweling die telkens advocaat van de duivel mag spelen. Op de valreep moet er versterking geregeld van overzee geregeld worden, die sowieso te laat zal komen. Er moet koloniale waar geoogst en verscheept worden richting Holland. Er staat een lokale club afgevaardigden voor de deur die Coen weg wil hebben. Er moet met een paar man een onmogelijke strijd geleverd worden ter plaatse. Maar dan volgt het echte hoofdpijndossier van Coen: een femme fatale die iedereen het hoofd op hol doet slaan. Coen denkt slim te zijn en haar aan een hitsige dominee te koppelen, die ook volop spreektijd krijgt. Al met al een mooie parodie op de oer-Hollandse koopman- en domineesgeest. Te vinden in "Verzameld proza" van Slauerhoff.

Raymond Queneau - Exercices de Style
Goed boek voor op de Franse lijst deze experimentele klassieker uit 1947. Een kort verhaal van niet eens een pagina over een ontmoeting in de bus en een onverwachte nasleep, op 99 verschillende manieren verteld. Heel eenvoudig idee maar na verloop van tijd zorgt het voor een heel apart effect, word je je bewust hoeveel mogelijk is met taal, hoe taal de realiteit kan vormen. Ook regelmatig erg grappig.

magnifique!

not so much:

Wilkie Collins – The Moonstone
Ik vergeet altijd dat ik detectives helemaal niet interessant vind. Dan ben je mooi klaar met The Moonstone, een klassieke 'police procedural', bejubeld door T.S. Eliot. Het begint nog lekker postmodern, met een typisch Britse tongue in cheek Sir in den Oost, die te pas en te onpas naar Robinson Crusoe grijpt om uit te citeren. Zodra hij – net als The Moonstone – uit beeld verdwijnt, en andere personages nauwgezet álles (en dan ook echt alle omstandigheden) uit de doeken beginnen te doen, haak ik af. Als Victoriaans tijdsbeeld zal het zo zijn waarde hebben, maar de spanning komt pas terug als er een bepaald holmesiaanse experiment op poten wordt gezet om de situatie van de Diefstal te simuleren. Opium for the win? Veel soelaas bieden zelfs de drugs niet, dus hoe de vork nou precies in de diamant zat? 'Who can tell!'

Knut Hamsun - Honger
Het andere meesterwerk van de grote Noor die ik al jaren wilde lezen. Dit is zijn debuut en meteen heeft hij het te pakken. Over het algemeen duisterder dan Pan maar wel weer zo'n typisch hoofdpersoon, eigenwijs, trots, slim maar ook warrig en impulsief. De jonge schrijver komt in een spiraal van chronisch geldtekort terecht met daarbij behorende honger. Ergens heel opgewekt en zakelijk geschreven, vol ontmoetingen die spaak lopen. En dan wordt hij weer eventjes door een "wonder" gered. Maar het is nooit genoeg. Helemaal leuk wordt het wanneer een mooie, eigenzinnige vrouw in het spel komt. Hamsun weet perfect het lot van de schrijver in alle details te beschrijven, hoe de honger zijn perceptie vervormt en domme beslissingen beïnvloed. In wezen een grimmig verhaal maar met een totaal eigen gevoel voor humor geschreven.

Alberto Moravia – De Luipaardvrouw
Dit jaar besloot ik enkel romans te lezen van schrijvers van wie ik nooit eerder een roman las. Tot de absolute hoogtepunten behoorden Philip K. Dicks 'De Man in het Hoge Kasteel' en Theo Thijssens Kees de Jongen. Fijn dat ook De Luipaardvrouw, zo op het laatste, tot het betere kwart van de boeken hoort uit mijn literaire jaar, Wat die macho Italianen verrassend goed kunnen is de 'cornuto' zijn hoorntjes opspietsen. (The Appointment, de Lumet-film naar een Italiaans kortverhaal, comes to mind). In De Luipaardvrouw reizen 2 Italiaanse stellen naar Gabon. Nog voor vertrek vermoed de jongere van de twee echtgenoten dat de jongere van de twee echtgenotes iets met 'de Ander' heeft. Zij ontkent noch bevestigt. Het levert bakken jaloezie, achterdocht en geile scenes op. Stijlvol leidt Moravia het boek naar de finale. Naakt aan het Afrikaanse water. Waar de gedachten zich als wildebeesten roeren. 'Alles klopte, ook al was alles buitensporig, zoals in een tegelijk droevige en groteske komedie.'

Jean Rhys - After Leaving Mr. Mackenzie
Afgelopen jaar kwam Londen na de oorlog(en) vaak terug in boeken die ik las. Ook in deze roman uit 1931 al start het in Parijs waar de Britse Julia woont na een beëindigde relatie. Het wil niet opschieten met haar leven en ze besluit om terug te keren naar Londen waar haar catatonische moeder door haar jongere zus wordt verzorgd. Heel vrolijk is het niet. Julia had ooit een leven en energie maar beweegt richtingloos langs mensen/mannen die haar eigenlijk allemaal niet mogen. Veel dierensymboliek, mooi geschreven in een minimalistisch, lethargische stijl.

Nnedi Okorafor – Lagoon
Nieuw jaar, nieuw leesplan, omdat we nu eenmaal van endurance tests houden. Dit jaar alleen SF/fantasy, ruimgerekend, dus een vleugje magisch realisme of surrealisme is ook wel genoeg. Lagoon kwalificeert echter volle bak als SF/fantasy. Geïnspireerd door de haat die Okorafor voelde voor District9 laat ze als Afrofuturiste aliens landen in Lagos, voor een écht zwart verhaal. (Waarin ze op ietwat ergerlijke Amerikaanse wijze ook nog vele andere politiek correcte elementen braaf aftikt. Van crossdressing tot klimaatverandering.) Lagoon is voor mij typisch voor dít genre. Conceptueel heel interessant, in de uitvoering hyperambitieus, uiteindelijk falend op bijna alle fronten, maar wél reuze fascinerend.) Wanneer de Spin Anansi SF zou schrijven (en was ie niet altijd mythisch angehaucht?) dan kreeg je zoiets. Een echt geslaagd stadsportret (The Nigerian Transfer?) wordt het helaas nooit, al worden er toch genoeg internet scams gepleegd. De grote scam van allemaal, de alien invasie, blijkt echter reusachtig echt. Daar werkt het boek natuurlijk heerlijk over the top. Mysterieuze shapeshifters die de boel eens goed op komen schudden. Voorbij is de tijd van het brave christendom. Nu kan Alles. 'She swims out to sea, to see what she can see.'

Auke Hulst – Slaap Zacht Johnny Idaho
SF-elementen zijn de laatste jaren wat hipper in de Nederlandse literatuur. Slaap Zacht Johnny lijkt zich er bijna voor te schamen. De smaak van middlebrow doordesemt al het andere-genrere. Binnen een paar pagina's is de referentie naar Prousts madeleine al afgetikt, en ook daarna strooit Huls driftig met referenties naar dingen die – in tegenstelling tot SF? – daadwerkelijk cool zijn. Met name van de wat moeilijkere ('piepjeknor') jazz krijgt hij maar geen genoeg. Hulsts toekomstroman bevat letterlijk elke pagina wel een opzichtige namedrop naar Facebook, Apple, of iets anders van ons nu. Hulst doet zichzelf (en zijn lezers) te kort, want het boek zelf is verder juist verrassend (en spannend) leeg. Er zijn 3 hoofdpersonages, van wie alleen Johnny werkelijk iets meemaakt. De andere 2 (een Japanse wetenschapper en een Nederlandse zakenman) mooden door een toekomstwereld na de Crisis, waarin de rijken alsnog nog rijker zijn. Als Hulst zich dáárop had geconcentreerd zat hier een interessante zedenschets in. Nu blijft het een citatenspiegelpaleis. Met de roman Moby Dick als grote voorbeeld. Eens zien of ik die ook nog kan lezen binnen de kaders van dit leesjaar. Surrealistisch waanzinnig genoeg, toch?

Stanisław Lem - Solaris
Magistrale sciencefiction. Heel anders dan de film vanzelfsprekend, met een andere insteek. Want dit is echt grotendeels wetenschapsfictie. De wetenschap over de wellicht intelligente oceaanplaneet waar het boek grotendeels uit bestaat is een fascinerend relaas over de grenzen van kennis, de relativiteit van wetenschap en ook de limieten van de mensheid zelf op kosmische schaal. Echt totaal uniek. En er dan nog gewoon een tragisch liefdesverhaal doorheen weven.

Een boek als een intelligent design!

Voor mij geen Prisma SF maar Bruna.

Stephen Gilbert – Willard
In de kringloop kan ik zelden de bruna science fictions laten staan, zonder dat ik eraan toe kom ze te lezen. Tot nu. Hoop ik. De eerste stemt zeer hoopvol. Van de 3 SF boeken die ik dit jaar tot op heden las, is dit de beste. Mijn SF smaak zal wel gruwelijk ouderwets zijn! (Niemand was verbaasd.) Tegelijkertijd zit er ook nog steeds iets heel moderns in dit boek. Niet wat betreft de ratten en de rattenangst (want daar kan de Partij voor de Dieren natuurlijk niet mee leven) maar wel met het hoofdpersonage. Een absolute incel, onder de plak bij zijn moeder, maagd, vrouwenhater, succesvolle mensenhater, mensenhater. De lone wolf, de stille jongen, de Tristan van der V. Het is een geweldig portret, dat uiteraard dramatisch slecht voor de niet zo beste knaap uitpakt. Het hád allemaal best in een kort verhaal in Roald Dahl-stijl gekund, maar over een schamele 190 pagina's gaan we niet zeuren. Het 'object trouvé'-aspect geeft het nog een aardige touch. (De oorspronkelijke uitgave heet Ratman's Notebooks.) Inderdaad, geen hoofdstukken, gewoon aantekeningen van een ongelukkige jongeman die zijn eigen kuil graaft. Bestaan ook nog een paar verfilmingen van. Maar waar de tijd te vinden!?

De ontdekking van de literatuur - the Paris Review interviews
Rare titel voor een boek met 20 vertaalde interviews met Amerikaanse schrijvers. Geeft al met al wel een mooi beeld van Amerikaanse literatuur in de 20e eeuw. Toch is het raar om te lezen dat sommige schrijvers geen praters zijn en hier als redacteur tekortschieten, wat resulteert in repetitieve, saaie Q&As zonder kop of staart. Want al die schrijvers wilden natuurlijk wel zelf het eindresultaat redigeren. Positieve uitzonderingen zijn (o.a.) DeLillo, Hemingway en vooral Updike, die (als enige) stilstaat bij wat literatuur nou eigenlijk is en bijzonder maakt. Burroughs filosofeert hardop over "computers die uit zichzelf tekeningen voor je maken" (en cut-ups), had 'ie goed gezien allemaal.

Clifford D. Simak – Bestemming Nirwana
Hoewel technisch gezien correcter, is de Nederlandse titel wat 'gewoontjes' voor wat Simak hier – denk ik – beoogde. De Engelse titel is namelijk Destiny Doll. En juist in dat poppetje verschuilt zich de hallucinante, absurde, transcendentie, zoals de gigantische plant in een minuscuul zaadje zit verstopt. Ja, Bestemming Nirwana is ráre dus normale SF/fantasy van het loepzuivere soort. Zeker het eerste kwart bijna steriel saai in haar puurheid. Een stel mopperende ruimtereizigers (piloot, jageres, monnik, en spierbundel) belanden op een mysterieuze spiegelende planeet (Solaris!). De rest van het boek blijven ze aan de wandel, op zoek naar Iets. Wat het boek van de Waan-zin redt, is het trippelende veelpotige en meerlagige wezen 'Toet' dat ze ontmoeten. Een karaktertje waar zowel George Lucas als Miyazaki zich niet voor zouden schamen. Vertaalster Annemarie Kindt (later Annemarie van Annewijck, over wie nog eens door iemand een masterscriptie moet worden geschreven) leeft zich uit in het archaïsche taaltje van het wezen. Het uiteindelijke afscheid van deze kleine held is zowaar emotioneel. Toet vertrekt alvast naar een hogere levensfase (zijn derde), terwijl de anderen hun Lotsbestemming blijven zoeken. Tot die tijd begeleiden hobbelpaarden - ja dat lees je goed hobbelpaarden! - hen. Laat PETA het maar niet horen...

Laat PETA het maar niet horen...

Gna, gna, inhaker hoor.
Ben wel benieuwd of de lijst al van te voren vaststaat? En zo ja, hoe je de keuzes hebt gemaakt?

de lijst is de eigen boekenkast, ik ben benieuwd of er genoeg SF/fantasy in valt te vinden om het einde van 2024 te halen (zeker in het huidige leestempo). Maar het zou zomaar kunnen. Onderin zwerven nog zoveel pockets van Dick, Sheckley en the likes.

Eric Rohmer - Interviews
Pour les vrais amoureux du cinéma. Een uitputtende interviewbundel met Rohmer. Goede introductie, alle films met informatie erbij en dan gewoon interviews uit alle periodes. Rohmer scheen verlegen te zijn maar praat met veel plezier over van alles behalve zijn persoonlijke leven ("Het is beter dat mensen me niet herkennen dan kan ik gewoon in de tram observeren.") Aardige man met veel goede ideeën, literaire bagage maar ook weer niet pretentieus. Er valt voor de Rohmeriaan veel te leren over zijn films, hoeveel ruimte hij zijn acteurs geeft (bijvoorbeeld voor het gebruik van eigen gebaren en vocabulaire) en vooral zijn haast punkachtige manier van filmen vanaf de jaren '80. Le Rayon vert maar ook, 4 Aventures de Reinette et Mirabelle maar ook L'Arbre, le maire et la médiathèque worden met een minimale crew van drie opgenomen.

worden met een minimale crew van drie opgenomen.

wow!

Mark Groenen – Edine
Ik ontmoette Groenen tijdens een workshop 'exploratief schrijven' in Tilburg. In de wereld van SF/fantasy heb je veel 'plotters', eindeloze schema's opstellend, die ze na het voorwerk precies kunnen invullen met helden en schurken. Dat mist soms het rauwe, denk ik Een vleugje waanzin. Al zul je, zei Groenen, uiteindelijk altijd wel ergens in een tussenvorm van de twee uitkomen. Goed, zijn eigen Edine is een prima pageturner, uiteindelijk het criterium voor boeken in dit wereldje van betaalde uitgaves (Godijn in dit geval). Het hoofdpersonage is geobsedeerd door zijn middelbare school-'vriendin' Edine. Nu zit hij op een cruiseship. Met haar. Of toch niet? De hints dat onze man een psychopaat is, worden zo opzichtig gedropt, dat hij haar wel niet vermoord zal hebben. De tweede gok is een Sixth Sense, Shutter Island-vibe, en hoe heette die film met Edwart Norton ook alweer? Voorspelbaar, dat zeker, maar wel leuk voorspelbaar, en ergens in het midden beginnen allerlei waarheden door elkaar te lopen. Als een realiteit die gaat lekken, met als meest particuliere symbool een potje tafeltennis. In het dagelijks leven werkt Groenen als leraar op een middelbare school, dus die scenes daar zijn ook 'bij de tijd'. Misschien moet hij daar maar eens een heel boek situeren. En dan woordjes als 'echter' snel achterwege laten.

Hiromi Kawakami - Furudogu Nakano Shoten/The Nakano Thrift Shop
Tweedehands winkel! In Tokio! Had wel eens een kort verhaal van Kawakami gelezen wat naar meer smaakte. En deze roman beviel me wel. Ik kon zo de film voor me zien, die vreemd genoeg nog niet is gemaakt. Chille vibe op zijn Japans, er gebeuren dingen maar heel dramatisch wordt het nooit in de winkel van de licht excentrieke meneer Nakano waar de jonge Hitomi werkt met de in zichzelf gekeerde Takeo. Hij mag met Nakano spullen ophalen die mensen kwijt willen wanneer ze verhuizen, etc. Mooie, eigen stijl die het niet zo nauw neemt met de afbakening van dialogen.

Vonnegut – De Grote Pianola
In het Bredase ken ik 2 Grote Vonnegut-fans. De ene vindt De Grote Pianola (Player Piano) Vonneguts meest geniale werk, de andere vindt 'm waardeloos. Ik zal maar niet flauw doen en in het midden gaan zitten. Ik heb nog wel een andere oplossing. Op alinea-niveau is De Grote Pianola zonder twijfel geslaagd, vol met wijsheid over de vervreemding van de mensheid in het industriële tijdperk. Er is (te?) gemakkelijk een marxistische analyse te pennen van deze distopie waarin machines de wereld hebben overgenomen, de werkers wegteren en de werktuigbouwkundigen zich vervelen. Een potje schaak met een Mechanical Turk loopt op een storing uit, en vormt het vege voorteken. De zoon van een Grote Pief belandt – halfbewust – in een revolutie. Tussendoor krijgen we een allegorisch toneelstuk, en richting einde begint Vonnegut zelfs Pereciaanse opsommingen. Hij wil teveel, en het plot blijft erg lang een nogal hermetische en wat saaie aangelegenheid. Daarmee is de roman áls roman mislukt. Misschien kan ChatGPT nog eens een bewerking opdissen die aan de "leesbaarheidsquotiënt" voldoet van de algoritmische “leesmachine' uit het boek zelf, want dergelijke rake alinea's zijn er nochtans genoeg!

Pierre Boulle – De Apenplaneet
'Ik zie een traan over haar snuitje rollen, terwijl we elkaar stevig omhelzen. O, wat doet de afschrikwekkende buitenkant ertoe!' Natuurlijk had ik ooit in een ver ver verleden in een sterrenleven ver hier vandaan de film wel eens gezien, maar van het boek had ik niet eens de schrijver kunnen noemen. Boulle heeft nochtans nóg een klassieker op celluloid op zijn naam staan, The Bridge on the River Kwai. Geen idee of die film wél meer op het boek lijkt, of dat de man vooral concepten verkocht, mij schoot in elk geval geen herinnering aan een filmscene te binnen, tijdens het lezen. De Apenplaat is een vrolijke, ironische omkering. Wat als de mensen apen zijn en de apen mensen? Hoe in hemelsnaam om te gaan met die copernicaanse revolte? Voor beide partijen leidt het tot tragikomische taferelen en ongemakkelijke seksscènes (gewaagd!). Je kunt er dus 180 pagina's vermaak uit peuren, zoals Boulle doet. Maar het had denk ik ook een kort verhaal van nog geen 10 pagina's kunnen staan. Amusant is het wel, zeker wanneer De Apenplaneet zich met dierproeven begint te vermaken, ik bedoel... Mensproeven. Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet gij dat ook een ander niet.

Sybren Polet - De geboorte van een geest
Magnifiek. Een van de beste Nederlandse romans ooit, maar ik hoor er nooit iemand over. Polet gaat in 1974 lekker eksperimenteel (en ja, zo zou het in het boek gespeld worden.) Amsterdam is het hoofdpersonage en daar gaat hij vol op los. Zijn terugkerende figuur Lokien komt weer terug maar is maar een van de stemmen in het boek waar allerlei figuren en dieren aan het woord komen. Het beeld van Amsterdam, met gebruik van statistieken, kaarten en oorspronklycke bronnen is van een stad waar regelmatig de vlam in de pan schiet, burghers de boel kort en klein slaan en de autoriteiten na wat gedogen bizar gewelddadig terugslaan. Het boek is geschreven tijdens de onrust rond de Nieuwmarkt en opkomst van de Bijlmermeer, waar het opnieuw zou uitbarsten maar nu is er een ambtelijk apparaat wat het vuile werk opknapt (en passant een fraai interviewportret van Maup Caransa, de rijkste man van de stad destijds.) Intrigerend dat toen al het idee leefde dat de inwoners eigenlijk als een last werden gezien en de stad uit de stad moesten gedeporteerd richting nieuwbouwflats. Dat allemaal en een van de mooiste seksscènes ooit. Oh en veel aandacht aan de slavernij, pffff, zeer ongemakkelijk leeswerk.

Oh en vergeten: ook nog wat SF-elementen door middel van een toekomstig bezoek aan Amsterdam.

Oh yeah! Die moet ik hebben, onthouden, lezen en misschien zelfs nog dieses Jahre.

Tonke Dragt – Torenhoog en Mijlen Breed
'Dat is wat ik wilde, nieuwe wereld ontdekken.' Toen ik vorig jaar eindelijk 'de Brief voor de Koning' las, was ik lichtjes teleurgesteld. Het legendarische boek was niet zo goed als de legenden voorspelden – of ik was er gewoon te oud voor, inmiddels. Gelukkig, zo blijkt nu, Tonke kan het wél! 'Torenhoog en Mijlen Breed' is zo goed als ik 'de Brief' verwachtte. Misschien is het gewoon het verschil tussen middeleeuwsige fantasy en toekomstfantasie. Een crew van astronauten leeft op Venus (onmogelijk, merkt Dragt fijntjes op in de inleiding), waar de meest fantasierijke van hen op een goede dag het mysterieuze bos in durft. Het Grote Boze Woud inderdaad, waar wezens blijken te wonen die gedachten kunnen lezen. Arme Edu wordt er bijna gek van, en zo hoort dat in SF. Denkbeeldige muren komen vanzelf op je af, als je je verschuilt in een Koepel als basis van starre Mensengedachte. Spoiler alert. Een hele tijd blijft in het ongewisse of de man het niet allemaal zélf in zijn hoofd haalt, en wanneer dat toch niet zo blijkt te zijn, blijft het feit staan: wil hij het allemaal wel weten? 'Nu ontdek ik nieuwe werelden, in mezelf, in anderen...'

Zo, zo, die Tonke. Misschien heb ik dat vroeger wel gelezen, ben het meeste helaas vergeten.

Oh yeah! Die moet ik hebben, onthouden, lezen en misschien zelfs nog dieses Jahre.

Houd de Kringloop in de gaten. Mijne was 1,50.

Dit is mijn getuigenis over hoe ik uiteindelijk lid werd van de nieuwe wereldorde, Illuminati, nadat ik nu al meer dan 2 jaar probeerde lid te worden, maar oplichters meerdere keren geld van mij afpakten. Ik ben al zo lang op zoek om me bij de Illuminati aan te sluiten, maar oplichters blijven mijn geld afpakken tot begin dit jaar, toen ik Lord Felix Morgan online ontmoette. Ik nam contact met hem op en ik legde hem alles uit en hij adviseerde de gebruikte registratie en ik betaalde voor de groot lid om mij op weg te helpen en ik werd ingewijd in de Wereldorde en ik ontvang de som van $ 1.000.000 dollar nadat mijn initiatie was voltooid. Ik ben erg blij! En beloof het goede werk van Lord Felix Morgan te verspreiden. Als je geïnteresseerd bent om vandaag nog lid te worden van de nieuwe wereldorde Illuminati, neem dan vandaag nog contact op met Lord Felix Morgan. Hij is je beste kans om lid te worden van de Illuminati waar je altijd naar verlangt. Neem contact op met Lord Felix Morgan E-mail: Illuminatiofficial✧✧✧@gm✧✧✧.c✧✧ of WhatsApp +2348055459757

dank je Maria. en Houd de Kringloop in de gaten. Mijne was 1,50. will do. Die hieronder kwam er geloof ik ook vandaan, of was het een boekenmarkt.

Robert Sheckley – Dierbaar Doolhof
'Tsjonge. Sterk spul die acid van jou, man!' Heb me doodgelachen. En ben daarna weer uit de dood opgestaan om deze recensie te tikken. Zie hier de humor van dit heerlijke en tegelijkertijd doodvermoeiende boekje. 180 kleine pagina's, maar je moet ze toch per tiental maximaal innemen, anders wordt het absurdisme gewoon te absurd. Een kantoorslaaf beland op een dag dankzij een Prijs (levend, pratend en transformerend, bijvoorbeeld tot oud Romeins muntje) in de Parallele Universalia van het Oneindige. Op zijn trip ontmoet hij een kreupele Godheid, waarmee hij ontologische discussies heeft, ter bewijzing van... Ja, van wat eigenlijk. Nog een tandje theologischer is wanneer hij leert hoe een Oude Grijze Man op een zeker Ogenblik door een handelsreiziger een matige planeet is verkocht, waar ie nog wat restantjes van andere planeten had gedumpt (plus een apensoort). De episode met de overijverige Pratende Stad (waar verder niemand is behalve onze eigen arme held) blijft de lezer ook bij. En dus kunnen we met recht besluiten naar deze gedrogeerde dosis SF: 'De Acid van de Ervaring wordt gedestilleerd uit de Taaie Wiet van de Praktijk!'

Hmmm, die pratende stad komt me bekend voor. Moet Dimensions of Miracles zijn.

Klinkt zeer Pynchon-esque, die Sheckley.

Julio Cortazar - Reis om de dag in 80 werelden
Literaire autobiografie. Speels en toch ernstig. Een boek waarin niks hoeft en alles mag. Een paar korte verhalen. Een ontmoeting met Het Kwaad in een stadsbus in Parijs. Een nachtelijke gang door een reeks uitgestorven ambassades (Cortazar moest 's nachts doorwerken aan vertalingen voor de Verenigde Naties), subjectivistische concertrecensies van Monk en Armstrong. Tastbare armoede in India. Een in memoriam aan de vroeg overleden jazztrompetist Clifford Brown. Marchel Duchamp. Een lyrische ode aan de grote Cubaanse roman van Lezama Lima, "Paradiso". De Franse zwerfkat die Cortazar inwisselt voor een geestelijke.

Hmmm, die pratende stad komt me bekend voor. Moet Dimensions of Miracles zijn.

Correcto. Beetje Pynchon, maar vooral heel Hitchiker's Galaxy (Adams beweerde later dat hij het boek niet kende toen hij de Guide schreef, maar dat de gelijkenissen inderdaad 'uncanny' waren).

De Franse zwerfkat die Cortazar inwisselt voor een geestelijke.

dit mag er ook wezen. :-)

Joel Gion - In the Jingle Jangle Jungle
De memoires van de tamboerijn guy van The Brian Jonestown Massacre resulteren in een heerlijk leesbaar boek. Kan ook haast niet anders met zo'n band. Gion kiest er voor om niet de hele geschiedenis tot 2024 te vertellen maar beperkt zich tot de "eerste periode", de jaren '90. Hoe rol je van raver met een jaren '60 fetisj, parttime in de platenzaak werkend en een beetje speed dealen (o.a. aan Jesus & Mary Chain, Primal Scream) naar olijke tegenhanger van alleskunner Anton Newcombie in de ambitieuze chaosmagneet BJM? Viel me vooral op hoe arm je bent als muzikant totdat er eindelijk een major label toehapt. Voor de liefhebbers komen The Dandy Warhols ook langs en Anton blijkt lange tijd eigenlijk een lieve gast die van studio naar studio reist en weer een LP in elkaar draait. Zo vanaf de Viper Room Massacre observeert Gion steeds meer irritant gedrag. Natuurlijk zijn er drugs in het spel (in een prachtige scène snuift Gion voor het eerst heroïne met Harmony Korine in een New Yorkse club voor VIP's) al weet hij het goed te doseren en subtiel te brengen hoe de banddynamiek verandert. Net wanneer alles definitief in de soep lijkt te zijn gelopen, blijken de vriendelijke documentairemakers met Dig! de blits te maken op het Sundance Festival. Interessant hoe die film bij toeval tot stand is gekomen en wezenlijk onderdeel is van die periode. Tegenwoordig doen beide frontmannen wat blasé over de film, maar Gion zelf vindt het geweldig (ook omdat hij als enige bewust lijkt te zijn geweest dat hij werd gefilmd en een personage moest spelen.) Zo eindigt alles met een vrolijke noot, Anton is definitief van de heroïne en in een mooie scène volgt live de verzoening. En sindsdien maakt de band, totaal onafhankelijk en vrij, eigenlijk hun beste muziek.

De memoires van de tamboerijn guy van The Brian Jonestown Massacre

lol. Mooi! En die Harmony toch, vandaar zo weinig films zeker.

Ad Visser – Sobriëtas
'Besef dan toch dat uw waarheden niet meer zijn dan tragische luchtspiegelingen.' Megalomaan en lekker mislukt project van Neerlands lolligste popvisionair. Een gesamtkunstwerk, uiteraard. Met bijpassende elpee en video-installatie van de Superclean Dreammachine. Ik vraag me af of Ad het boek heeft geschreven tijdens een alcoholontwenningskuur. Dat moet iemand die op de man promoveert nog maar eens gaan uitzoeken. De roman schiet in elk geval alle kanten op als een tremor. De opening is nog pure lolligheid, met Adriaan de schrijver (duh) die in een bruin café een roman probeert af te maken. (Helaas wacht hem geen deadline van Meulenhoff om het nog meer meta te maken!) Een paar buitenaardse bezoekers later zit hij op een mysterieuze planeet, en begint de roman al rap manco's te vertonen. Een wereldbouwer is Ad Visser absoluut niet, hij is een losse flodder-ideeënman. Fantasie heeft hij genoeg, en met de muzikale en sensuele passages weet hij ook wel raad, al zijn het er wat weinig. Uiteindelijk houdt de overhand dat er geen enkel personage werkelijk goed vorm krijgt, zelfs Amoktodes niet, het wezen dat in eclectische, epileptische en psychedelische beelden praat. Dat moet in die video-installatie toch wél gelukt zijn. Dan maar gniffelen om grapjes als: ''Welja, een UCX-S cassette, ze schijnen hier verstand van geluid te hebben!'

Ja Sobriëtas, dat was destijds wel iets, ook met de opkomst van het synthdom. Kan me er alleen die eindzin van herinneren, iets van "nou ja, dan moet ik er maar een boek en een plaat van maken." Vond ik zelfs op jonge leeftijd te duf. En iets vagelijks van seks.