Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg

Lems Golem XIV heeft wel mijn ideeën over kunstmatige intelligentie doen herzien, maar moet nog steeds eens wat meer lezen.

WF Hermans – Uit Talloos Veel Miljoenen
Een wedijveraar voor de Slechtste Hermans, samen met Au Pair. Die laatste ergerde nog haast bewonderenswaardig tenenkrommend als een vleesgeworden en vleesetende bloedzuiger. Uit Talloos Veel Miljoen is lang vooral saai en soapy. Hermans maakt de universiteit Groningen weer belachelijk, maar dat had ie al eens beter gedaan. Wel voelde ie goed het suburban desperate huisvrouwengenre aankomen, met een dame die dolgraag wil gaan schrijven. De passage waarin ze uitgever Dick Hosselaar in Amsterdam bezoekt, is een van de beste. Haar echtgenoot (een geflopte academicus die tegen beter weten in zweert bij Marx en Marcuse) is op zijn best bij de psychiater, waar hij klaagt over collega's als Janus Dunnebroek. De speaking names zijn weer 10/10, de roman zelf doet daar minstens de helft af.

Haar echtgenoot (een geflopte academicus die tegen beter weten in zweert bij Marx en Marcuse) is op zijn best bij de psychiater

Die truc heeft 'ie eerder toegepast in een kort verhaal, daar heet de psychiater van dienst "Herman F. Williams" oid. Ik geloof dat "Uit Talloos Veel Miljoenen" ook over de teloorgang van staatsbedrijven als de post gaat, had 'ie ook op tijd door.

Inderdaad een zijlijntje, gecombineerd met de auteur als BN'er in de "literatuurfabriek"

Paul Theroux - Kingdom by the Sea: A Journey Around the Coast of Britian
Yank Theroux reisde met een knapzak de hele Britse kust rond tijdens de falklandoorlog. Meestal per trein, vaak ook wandelend. De werkloosheid is hoog, de kusthotels meestal leeg en aan het einde van het boek staakt het treinpersoneel in het hele land. Er zijn mods, er zijn skinheads en er zijn confrontaties tussen beide groepen. De Britse kust heeft ook hotels waar werklozen hun ww mogen besteden en die zitten dan weer wel vol. Theroux beschrijft het allemaal in detail en maakt zich daarna snel uit de voeten. Hij beschrijft het terrorisme in Noord-Ierland, de natuur van Schotland en "railway buffs" die de voorbode zijn van het opheffen van kleine kustlijnen.

Raymond Chander – The Lady in the Lake
Geweldige gimmick film noir van Montgomery. Het boek is typical Marlowe (hoe kan het ook anders en hoe zou het ook anders moeten?). Lustig geloer, femme fatales en als lezer nooit van de hoed en de rand weten. Tot aan de twist die zelfs door Marlowe zelf 'superficial' genoemd wordt. Good lynchian vibin' in de Hollywoodse hills. Nou ja, eigenlijk is het nog een stukkie verder het hinterland in. Een dronkelap met een houtepoot, een verdwenen 'dame'. Genieten. Na dat een en ander boven water komt, wordt de zaak al snel onnavolgbaar troebel.

Felix Timmermans – Pallieter
Beroemde en beruchte vroege bestseller, die als ondertitel best 'unnen Vlaomse pastorale' had kunnen heten. Timmermans trok door stad en land om zijn boekske te promoten, heel modern, en heel begrijpelijk, want het is een roman die met smaak en accent voorgelezen dient te worden. Sentimenteel op en top, tot het maximale vervoerd, drinkt Pallieter gulzig van het leven (en de dobbele stopen en oude Driesters). Naast liefde voor de Vlaamse blut und boden vormt ook muziek een jubelzingend leitmotief. Richting het end dat tegelijkertijd de lente aankondigt – want uiteraard volgt het boek de stroom der seizoenen – komen 4 bohemers de internationale pijpen.

'Begint mor', zei Pallieter, die zich met de buik op een strobussel had gelegd. En toen begonnen de drie doedelzakken te ronken en te gonzen, en het rietklankige hobogespeel bibberde hel daaroever en daarop en om, als een regen van lank. En voor Pallieters gespannen oog gingen er driftige Spaanse dansen op, weemoedige Russische liederen, sterke zangen uit de bergen en slepende liederen uit de Bretonse vlakten. Heel de wereld ging voorbij in klank, roerend, opgewekt, weemoedig, klagend en teer.
Hij luisterde aangedaan: 't was iets enigs in zijn leven!

源氏物語/The Tale of Genji
Ja, dat was weer een meerjarenproject. Ergens in 2018 begonnen met de klassieker van de Japanse literatuur. Niet dat het lastig is in de soepele Engelse vertaling, maar 1184 pagina's hardcore hofliteratuur circa het jaar 1000 blijft een flinke opgaaf. Geen oorlogen alleen maar de avonturen van de knappe prins/fulltime geilneef Genji met af en toe een uitstapje naar een festival of spookachtig klooster. Genji is eigenlijk best irritant en is ook rond pagina 700 opeens dood. Dan wordt het boek eigenlijk pas goed wanneer het gaat over Genji's ongelukkige broer en zijn twee (eigenlijk drie) mooie dochters die in de bergen wonen. Zoals gebruikelijk werd ik tegen het einde wat melancholisch toen ik weer besefte dat ik toch vergroeid was geraakt met het boek, al die personages die met elkaar in korte gedichten communiceren die bij voorkeur verwijzen naar klassieke gedichten. Hoe fraai. Op naar de tig verfilmingen (en anime, duh.)

en verfilmingen?

en is ook rond pagina 700 opeens dood.

lol

Pisemski – Duizend Zielen
'O Gij, Partijdige Onpartijdigheid!' Klein werk uit de Russische Bibliotheek, wat dus niet wel zeggen dat het niet Groots is bedoeld. Alleen vergeleken met de Echt Groten gaat Pisemski soms wat al te schematisch met zijn personages op, soms tot op het onnavolgbare en ongeloofwaardige af. Het eerste deel is het aardigst, als een klein huiselijk drama van Balzac. Een ijverige ambtenaar valt in de smaak bij de dochter van een collega (in feite is hij de Oude Man opgevolgd). Ze is niet de Partij die hij wil, maar hij houdt van haar. Ratio en emotie strijden hun pathetische strijd. En aan het eind van het liedje kiest onze man voor St. Petersburg, het geld, en het morele verval. Zijn demasqué in moeraspoel St Petersburg is de laatste fijne fase van het boek. Daarna gaat Pisemski driftig aan het schuiven en schuren met sympathieën en onmogelijke mogelijkheden, tot hij zijn personages uitgeput verlaat. Leuk aan Russische literatuur uit die Goede Oude Tijd blijft wel het eindeloze meta-gediscussieer over de waarde van... de Russische literatuur.

Antoon Coolen - Het Donkere Licht
Ooit wilde ik een blauwe maandag promoveren. Misschien op romans over de botsing tussen platteland en stad, meer bepaald de teloorgang van het platteland in Nederland. Snel vergeten, maar deze boekentip bleef. Gelukkig maar. Coolen heeft een tikkeltje de associatie met Kortooms en A.M. de Jong, maar is veel meer de Brabantse Streuvels. Een melodrama in even poëtisch als gecondenseerd dialect, vol nieuwe, dwarrelende woorden en verbastering. Evekes dacht het durske in de herd haar ontsnapping te vinden. De lampenfabriek in de grote stad lokt haar uit de Peel en de boerenhut naar het verderf. Een penatrie, bijna, helemaal. Fraai is ook de faulkneriaanse zijfiguur Jan Olie, de man die door omstandigheden de wereld niet kan kennen, terwijl hij hem wel snapt. Een tragische redder.

Émile Zola - In het paradijs voor de vrouw
Echt zo'n Franse grootmeester die ik eens moest lezen. Maakt zijn faam wel waar met deze prachtige vertelling over een steeds maar uitdijend warenhuis in Parijs. Hij wist heel goed het begin van de consumptiemaatschappij te identificeren en hoe dat ook de oude stad verandert. De jonge Denise komt met haar twee broertjes naar Parijs om een nieuw leven te starten. Haar oom die een wegkwijnende winkel tegenover Het Paradijs voor de Vrouw warenhuis heeft ziet haar liever zo snel mogelijk vertrekken. Hier is het allemaal heel erg afzien voor de brave maar superkoppige Denise. Ze gaat in het warenhuis werken maar wordt tegengewerkt door gemene collega's en al haar geld gaat op aan haar broertjes, met name de irritante lady's man. Maar zo halverwege begint het lekker te lopen, Zola omschrijft de vernieuwingen van het warenhuis in verlekkerende details. Sowieso wel een goede stilist zonder heel aanstellerig te zijn. Mouret, de ambitieuze baas van het warenhuis heeft behalve geweldige ideeën ook een oogje op Denise maar zij wimpelt hem steeds af terwijl ze succesvoller wordt (en stiekem ook verliefd op hem is.) De laatste omschrijvingen van het warenhuis in volle pracht zijn geweldig en dan sluit Zola goedmoedig het soapachtige plot positief af.

O ja het warenhuis!

Nu Germinal (De Mijn) dan. Als antithese. De enige roman waar ooit een voetbalclub naar is vernoemd. (O nee, Hearts of Midlothian)

Rob van Essen – De Goede Zoon
Een boek zo melig meta dat alle fouten door de schrijver zelf alvast maar eigenhandig tot volkomen toepasselijk worden uitgeroepen. Best een misselijke streek eigenlijk, al is het richting einde wel grappig. Een pseudo-SF-boek met een meanderend plot, vertelt door een thrillerschrijver bekend van plotloze thrillers, moet natuurlijk wel moeite hebben met het verhaal beëindigen, met vertellen an sich zelfs. Wat dat betreft is het wel weer héél Nederlands ook. We noemen het een toekomstroman, maar eigenlijk is het een bijzonder matige combinatie van zich autobio gravende jeugdnostalgie, slechte essayistiek en nog matigere filosofische gedachten. En dan de middlebrow-referenties waar alles op is gestut! Mijn god. Damien fucking Hirst en Roseanne. Nog wat bijbel erbij en het kan doorgaan voor intelligent. Ik zeg, het is niet meer dan een melige sof, met slechts op driekwart één enkele geniale ingeving. Een zelfrijdende, zelfpratende, overijverige, maagdelijke auto. De bovenmenselijke vlag op een mechanische modderschuit.

Daniel Saldaña París – Aviones sobrevolando un monstruo
Jonge Mexicaanse schrijver met een verzameling autobiografische verhalen. De eerste helft van het boek is overduidelijk geïnspireerd op “Valse Papieren” van Valeria Luiselli: een mix van essays en persoonlijke reisverhalen geschreven in een vlotte stijl. Het verschil met Luiselli is dat París open is over zijn afkomst (upper middleclass), Luiselli niet (ouders zijn diplomaten). En dan kun je, zoals París, gewoon met een studiebeurs of werkbeurs van je partner de shit van je eigen land ontvluchten in een ‘first world country’. Probleem is dat París in het buitenland een toerist dan wel student blijft. In Montreal verandert hij zelfs in een verslaafde drugstoerist, toevallig wel het best geschreven verhaal, niet vanwege het thema maar hoe hij de stad en de drugsproblematiek ‘an sich’ beleeft.

Boelgakov – De Witte Garde
Akelig actueel. De huidige oorlog in Oekraine is al vele malen gevoerd. Zo ook rond 1918, toen stromannen van de Duitsers met plaatselijke nationalisten én de bolsjewieken knokten. Het eindresultaat was enkel voorlopig. Boelgakov is steevast hermetisch en dat is hier niet anders. (Het is maar een detail dat Kiev niet bij naam wordt genoemd, en slechts consequent als de Stad figureert). Een familie redelijk gegoeden wordt redelijk fataal meegesleept in de Grote Ellende van de hele geschiedenis. Vaak verwarrend, soms hallucinant aangrijpend. Een bezoekje aan het mortuarium waar een gesneuvelde kameraad in een berg lijken moet worden teruggevonden. 'Neem maar een snuifje ether.' 'Ah, u bent arts, die wennen 'r het snelst aan.'

'Neem maar een snuifje ether.' 'Ah, u bent arts, die wennen 'r het snelst aan.'

Het lijkt Celine wel.

nog altijd 'courage' aan het verzamelen voor 'Au bout'.

Gijs IJlander De Kapper
Als boekenstruiner en afgestudeerd cultuurwetenschapper krijg je op een gegeven moment wel een oogje voor de interessante afdankertjes tussen tweedehands zooi. Ooit deze eens opgepikt, puur op de arty voorkant, een vage herinnering aan de naam en de uitgever Veen. Tevreden las ik vervolgens – niet het boek – maar dat De Kapper ooit de Anton Wachterprijs won voor het beste debuut. Het boek kent inderdaad zo zijn momenten, al was het beter geweest als grimmig kortverhaal, van pakweg 8 pagina's. Nu zijn het er twee keer zoveel, terwijl het toch met een nogal typische korteverhalen twist eindigt. De stijl is vaak rommelig en soms 'irritant', in lopende zinnen wordt nogal 'gequote', aangezien mensen nu eenmaal 'zo hun spreektaal spreken.' De vibe is wel goed, WF Hermans meets Hitchcock met een beetje 'Binocle' van Couperus, om het toch weer op een kortverhaal te gooien. Het onderwerp kan weinig afgezaagder en Nederlandser. Natuurlijk, de Tweede Wereldoorlog, het kleine verraad en de Wo ist der Bahnhof-wraak. Watjes zijn we en blijven we. Zelfs als we het knipgerei hanteren.

nog altijd 'courage' aan het verzamelen voor 'Au bout'.

Alleen al interessant om te zien waar WFH de mosterd haalde qua stijl. Qua thematiek volgt het een beetje de eerste Kuifje-boeken, inclusief de stereotypen. "Dood op krediet" is misschien het betere boek van de twee.

benieuwd! in het Frans lezen zal door al het argot en dialect vast niet lukken, helaas :c (Denkende aan het hoofdpersonage uit Frances Ha, dat éérst Frans wilde kunnen kennen en dan pas Proust lezen)

Hubert Lampo – De Belofte aan Rachel
Wim Gijsen durfde nooit een historische roman te schrijven, omdat hem het geld ontbeerde om research te doen. Het zegt vooral iets over zijn bescheidenheid, grenzend aan onzekerheid. Zonder opleiding 'mocht' hij niet, van het innerlijke stemmetje. Ik weet niet welke opleiding mannen als Vestdijk en Lampo hebben gehad – het zal al snel meer zijn dan die van schoolverlater Gijsen – maar zij schreven ze wél, en volgens mij zonder enige research. Dat moet in elk geval voor deze bijbelse vertelling van Lampo gelden, waarin hij opgewekt duizenden jaren vóór dato Elsschot dist en bovendien een wel heel opzichte nazi-metafoor verwerkt. (Er wordt in het oude Egypte onder leiding van de Hebreeuw Jozef een soort zwarte laarzen SS-opgetuigd.) Alle anachronismen worden al snel wat lachwekkend, en soms downright 'fout'. Maar dat zijn dan weer moderne opvattingen zeker, net zoals alle hemeltergende misogynie – en laat nu dat juist geen anachronisme zijn. Vermoed ik dan toch. Ik heb ook geen research gedaan.

Mij werd vorige week verteld dat dit ooit door mij gestartte topic nog altijd gaande is. Hoera enzo. Het in mijn eerste post genoemde Snow heeft een recente opruiming van mijn boekenkast weer overleefd. (De andere genoemde boeken heb ik niet meer. Als ik ze uberhaupt ooit had.)

Émile Zola - In het paradijs voor de vrouw

20 delen! Germinal kom ik vast in een kringloopwinkel tegen. Hopelijk met net zo'n legendarisch spannend-absurde voorkant als die ene die Ludo laatst heeft gevonden.

ha ja! Zola en de meisjes. Ik vrees voor blackface in het geval Germinal.

Sneeuw is (en blijft) Pamuk op zijn best <3

Maryson – Meestermagiër - Het eerste zwaard: Sperling
Het is niet het woord dat het ding maakt. Het is niet de rijke fantasie die een verhaal schrijft. Jammer voor Maryson, een nóg wat meer vergeten Nederlandse fantasy-auteur als Wim Gijsen. Maryson deed wel iets wat Gijsen nooit deed. Hij zette zijn boeken om in muziek – en Thijs van Leer speelde mee! Het zal wel iets progrock-ish wezen. Ook dan kan het nog altijd beter zijn dan het boek, want dit is fantasy van c-garnituur. Het is allemaal van voor tot na van Tolkien gejat, inclusief een uitverkorene met speciale krachten, een groep reisgenoten, waarvan er al snel één sneuvelt, een oude gandalfiaanse tovenaar, een zelfverzonnen taal, en een elfig oord als rustplaats. In een klein elven-karaktertje zit nog wat pit – al gaat Maryson helaas alle erotiek uit de weg. Sowieso lijkt hij vooral haast te hebben, van enige karakterontwikkeling is geen enkele sprake, en na een paar honderd pagina's kan de lezer zich nog betrappen op een element als: 'goh de zus van het hoofdpersonage is ook mee, da's waar ook'. Nergens hebben de twee ook maar één noemenswaardige conversatie gevoerd. Waar Wim Gijsen dan nog schilderachtig en poëtisch zijn werelden schetst, blijft ook dat achterwege. Ik stel me voor dat dergelijke lappen tekst, het soort verzinsels zijn die amateur-spelleiders verzinnen als ze D&D of Warhammer of weet ik het spelen. Leuk voor ze. En voor niemand anders.

Hij zette zijn boeken om in muziek

Ad Visser stijl! De titel hint naar een reeks, deel twee zit er zeker niet in. ;)

nee er waren er eerst drie en toen nog 3. Ik heb wel deel 3 staan, hopelijk vind ik deel 2 nimmer :P

Pola Oloixarac - Las constelaciones oscuras
Moderne SF uit Argentinië. Behapbare lengte met korte hoofdstukken wat goed uitkomt want mijn literaire Spaans is wat roestig. Hoe dan ook, wel een grappig verhaal, dat zich in eerste instantie in de koloniale tijd afspeelt, dan in de nerdy techwereld. Veel gedoe met biologie en mens-machine virussen op een apart afstandelijke wijze verteld-verteld. Het leuke vond ik vooral dat de verwijzingen en invloeden grotendeels hetzelfde zijn maar dat je het echt vanuit een ander geografisch perspectief krijgt te zien, Europa is ver en oud en de V.S. is toch altijd aanwezig.

en Argentijns is misschien ook weer een ander literair Spaans dan dat van het Castellano?

Hoffmann – Leven en Opvattingen van Kater Murr
O, eetlust uw naam is kater! Zijn tijd ver, ver vooruit, het multi-talent Hoffman (naast sprookjesschrijver ook componist en all around parodist). Hier dist hij met smaak het verhaal op van een kat, een (uiteraard) uiterst ijdel beest dat graag op Fichte alludeert en (veel) meer van die dingen. Méér nog dan de eindeloze intertekstuele grappen, is de vorm van deze geschiedenis postmodern. Zogenaamd heeft de kater zijn biografie op schrift gesteld, én weer verscheurd, waarvan de achterkant dan weer is hergebruikt. Door een mens! Lukraak begint dus het een (of het ander), “helaas” wel netjes aangegeven door een 'tekstbezorger'. Meta-miauw! Ik betrapte mezelf er wel op dat ik vooral uitkeek naar de humoristische passages rond onze kater, van het andere verhaal zou ik u bijna niks kunnen berichten.

Philip K. Dick - Time Out of Joint
Lekker weer eens PKD. Deze uit 1959 is waarschijnlijk zijn eerste poging om te ontsnappen aan het SF-loopbandenwerk wat hij destijds op amfetaminen schreef. En je merkt het ook wel, lange tijd is er bijna geen SF te bekennen in dit verhaal van een man die in een idyllische buitenwijk bij zijn zuster en zwager woont en geld verdient met het oplossen van de dagelijkse puzzel in de krant. Iets waar hij zo goed in is dat hij een lokale beroemdheid is geworden. Dick gaat hier goed voor de simulatie-psychose combinatie die hij de rest van zijn carrière zou uitwerken. Geschreven tijdens de Eisenhower-jaren en daar (ik denk bewust?) een kritiek op. Heel mooi hoe je als lezer begint te beseffen dat er niets klopt wanneer de hoofdpersoon aan de rand van het dorp een tijdschrift vindt met een foto van een hele sensuele vrouw maar hem onbekende vrouw en zijn buurman achteloos observeert "Ja, Marilyn Monroe." De paranoia is echt goed gedaan, de ontknoping is dan wel erg SF van die tijd. Daar ging hij later echt goed werk van maken. Hoe dan ook de blauwdruk voor al die "Is dit de echte realiteit?"-films die in de jaren negentig zijn opgekomen (Truman Show is er grotendeels op gebaseerd.)

en Argentijns is misschien ook weer een ander literair Spaans dan dat van het Castellano?

Zelfde taal maar andere uitspraak, grammatica en vocabulaire.

Thomas Mann - Der Tod in Venedig
Mijn Duits eens even testen, dacht ik. Dat viel tegen. De vertaling van "De Toverberg" heb ik nog steeds niet uitgelezen, vooral omdat het "echte" verhaal pas BEGON na honderden pagina's geroddel over hotelgasten, kuurbeschrijvingen en eindeloos gediscussieer of een kuuroord wel of niet goed is voor de gezondheid dan wel portemonnee. In deze korte novelle die in Venetië speelt is er ook weinig sprake van enige plotontwikkeling, maar des te meer filosofische bespiegelingen over vergankelijkheid/eeuwigheid vs. jeugd/ouderdom en meer van dat. Met veel verwijzingen naar de klassieken.

ja Deutsch ist immer taai vinde ich.

Den Doolaard – Kleine Mensen In De Grote Wereld
'Ik ken maar één ijzeren gordijn', zei hij strak – 'het scherm dat de mens om zich heen trekt in zijn onverschilligheid.' De arme Den Doolaard neemt hier als een Atlas álle problemen van de jaren veertig/vijftig op zijn schouders. Geen wonder dat hij er bijna aan onderdoor ging, zoals hij zelf ooit beweerde. Hij wilde zo graag een échte kunstenaar zijn. Kleine Mensen... is een van zijn meer geslaagde pogingen. Het was tijden geleden dat ik nog eens een boek van Den Doolaard las, waarin ik wilde dóórlezen – dat niet voelde als een endurance test, omdat ik er nu eenmaal aan begonnen was om zijn hele oeuvre te lezen. De kwaliteit zit vooral in het eerste deel, waarin Franse fabrieksarbeiders discussiëren en laveren tussen God de Vader of Marx als God. Het tweede deel speelt in het naoorlogse Duitsland. Alles ligt in pijn und puin. Je voelt dat Den Doolaard het allemaal met eigen ogen zag – want hij was 'berezen'. Transcenderen doet het echter niet. Voor het slotdeel trekt het verhaal naar Amerika, inclusief magical injun. Wat veel clichés daar, maar het past bij het land, en het gaf Den Doolaard – denk ik – het idee voor een soort It's A Wonderful Life-einde.

Wim Gijsen - Deirdre: Keerkringen
Ja, ja, dan toch eindelijk een keer Gijsen. Ik had dit boek als tiener zo vaak uit de bibliotheek kunnen pakken, om dan weer afgeleid te worden. Had het destijds waarschijnlijk geweldig gevonden met vrijwel direct de introductie van Deirdre's "rijzende borsten". Nu nog steeds goed trouwens. Prima staaltje worldbuilding, eigenlijk niet meer dan een alternatieve middeleeuwen zonder draken (die voetnoten met allerlei uitleg over het muntstelsel hadden van mij weer niet gehoeven.) In wezen een zeer feministisch boek, Deirdre mag dan, waar Amerikanen altijd bovenop zitten, een soort Mary Sue-personage zijn maar dat maakt de tegenslagen ook grootser en leest lekker weg qua tempo. Wat betreft de taal opvallend goed, eerst leek het licht-archaïsch ook voor 1985, maar Gijsen heeft een subtiel muzikale stijl die nooit opschepperig is. Ga ervan uit dat hij meteen wist dat het een trilogie zou worden want het einde is wel heel open.

jaaa!

good luck met de rest, het middendeel is nogal taai, met een soort heruitvinding van de moderne wetenschap en politiek (inclusief twijfel tussen kapitalisme en communisme) door onze Dei.

Dit jaar sprak ik een ex van Wim, de Deirdre in kwestie. Althans dat beweerde zij, en gezien de hoeveelheid tranen die ze nog altijd om zijn verscheiden vergoot, heb ik de neiging het te geloven.

Canetti – Het Martyrium
(ook wel Auto da Fé en Die Blendung genoemd)
'Met reuzenkracht pakt hij het boek open slaat het dicht. Nu heeft hij de letters gevangen, allemaal, hij denkt er niet aan ze nog ooit vrij te laten. Nooit! Hij is vrij.' Zelden een boek gelezen dat zó grappig begint en daarna zó ingewikkeld wordt. Ergens las ik zelfs een vergelijking met Hegels Fenomenologie van de Geest. Een boekennerd maximus (annex geniale sinoloog) raakt helemaal van het padje als hij zijn huishoudster tot echtgenote promoveert. (Of zij hem tot echtgenoot?) Opeens wordt hij omringd door een samenzwering van idioten, waaronder onvergetelijke figuren als Fischerle, de schaakwaanzinnige dwerg, 'de Rooie Kater' (met zijn kijkgat) en figuren waarvan alleen al de naam genoeg is om een wereld op te roepen. 'Passen-Henkie'. Zoals het een debuut betaamt is het allemaal veel te ingewikkeld en doodvermoeiend, maar wat een intellectueel graf om te delven. Een loopgraaf voor intellectuelen. (Dat de sinloog als een soort vrouwenhatende incel terug in zijn cel eindigt, klopt ook precies.) De vertaling van hermeticus Jacques Hamelink helpt overigens ook geen sikkepit, enige voorliefde voor het behoud der germanismen kan hem niet ontzegd worden, en of Canetti het allemaal dermate archaïsch had bedoeld? Keine ahnung.

Joan Lindsay - Picnic at Hanging Rock
Wilde al jaren het boek ook eens lezen. In vier weken geschreven door Lindsay naar aanleiding van terugkerende dromen. De film is subliem en het boek doet er niet voor onder. Lindsay heeft een prachtige stijl, zwierige zinnen die toch gewoon helder omschrijven. De sfeer is weer geweldig met die droomachtige picnic. Ik moet de film nog een keer in de bioscoop zien maar het boek is heel sensueel, alles ademt een met moeite onderdrukte seksualiteit uit die natuurlijk perfect past in het Victoriaanse tijdperk. Ook de koppige Engelsman Michael die zegt te zijn geobsedeerd door de verdwenen Miranda is knetter-homo, net als zijn meer macho koetsier. Knap hoe Lindsay het allemaal net onuitgesproken laat. Kom er nu achter dat Lindsay een laatste hoofdstuk had geschreven waar de verdwijning enigszins bovennatuurlijk wordt uitgelegd maar dat werd door haar uitgever afgeraden. Is ook gewoon beter, in de stijl van L'avventura, dat bovennatuurlijke zit er door suggestie toch al in.

Dola de Jong – En de akker is de wereld
Een tijdje terug beleefde Dola een soort van onvoltooid verleden tijd-remonte, een vergeten auteur, vergeten omdat ze vrouw was. Of dat waar is, is weer wat anders, al kan ik me voorstellen dat de Nederlandse literaire mannetjesputterswereld geen raad wist met een Joods-later ook nog Amerikaanse balletdanseres die goed kon schrijven. Want dat kan ze.!En de akker is denk ik de enige Nederlandse roman die aan Casablanca of een authentieke Camus doet denken. De Arabische wereld aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Vol refugies. In de chaos probeert een gezin verschoppelingen een akker tot bloei te brengen. Zeg ik, gezin? Het is uiteraard een samenstelling van bijeengeraapten. Vooral van de kinderen zijn er bijzonder veel, jong en oud. Een verfilming zou minstens de helft schrappen. Natuurlijk schemert ook het camusiaanse probleem dat de Arabische Ander niet veel meer is dan flat character, een bijzonder barre omgeving waar de westerling zichzelf en de elementen pas echt duidelijk ontwaart. Kritiek daargelaten zit de Akker vol ouderwetsch mooie zinnen en opvallend moderne psychologische gedachten.

Thomas van Aalten - Voorstad
Van Aalten brengt Ballard naar de polder, maakt daar ook gezien het inleidend citaat geen geheim van. Een scherp portret van Amsterdam in de jaren 10-20 aan de hand van het stadsdeel Babylon waar een luxueus appartementencomplex Nieuw-Babylon wordt gebouwd. Met een flinke dosis corona, hier in de vorm van een zeer persistente wespenplaag inclusief maatschappijkritische wappies. Leest als een trein in een soort absurd-realistische stijl, Van Aalten kan als geen ander de bizarre platheid van de Nederlandse consumptiemaatschappij omschrijven. Met name de eerste helft moest ik elke pagina wel lachen om een of andere snedige observatie, bijnaam of dialoog al is het uiteindelijk ook vaak van een intense treurigheid met name als seks om de hoek komt kijken. Prima spannende climax die mooi gebruik maakt van onze angst en technologische verslaving. Wat me wel opviel is dat volgens mij de redacteur van dienst af en toe heeft gesuggereerd van "kun je dit niet uitleggen?" Lijkt me wat onnodig, je begrijpt iets, of je begrijpt het niet en hebt dan dikke pech.

hear, hear.

Alhoewel:

Woolf – Orlando
Moeilijke woordenboek. Een parodie op Defoe en Finnegan's Wake tegelijk, maar zeker zo ingewikkeld als de laatste, en in hoeverre kun je dan nog van een parodie spreken? Honderden voetnoten moeten de vele intertekstuele verwijzingen duiden, die deels ook nog, ik zou haast zeggen, 'intratekstueel' zijn, omdat Virginia eigenlijk een pseudo-biografie schreef over haar goede vriendin van haar – die bijna niemand kende. Een 'jeu d'esprit' dus, stelt de inleiding duur, maar ook spielerei. Orlando wordt halverwege tóch nog goed, omdat het hoofdpersonage van het ene op het andere moment van een man in een vrouw verandert. Ineens kan Woolf treffende feminismen kwijt, en ook een vilein beeld van de man-vrouw verschillen schetsen. Het zorgt ervoor dat het boek ook in gender studies tot de klok twaalf slaat, zal worden bestudeerd. Een érg groot plezier om te lezen is het niet. Of ik moet eerst gewoon nog 10.000 andere boeken lezen!

Samuel Beckett - Molloy
Eindelijk aan de big bad Beckett. En de eerste van drie romans valt niet tegen. Mooie stijl, experimenteel maar leesbaar, en vooral de eerste helft regelmatig erg grappig. Je weet eigenlijk vrij snel dat het nergens naar toe gaat en dat er geen antwoorden komen al was de twist op het midden waar opeens veranderd wordt van personage (of is dat wel zo?!?) toch verrassend. Vreemde obssesieve Ierse mafketels het heeft allemaal wel iets en de vrije stijl bevalt me ook erg.

ha, nooit geweten dat de man ook romans schreef. (Zelfs!)

Céline – Reis naar het einde van de Nacht
Vreesde er al voor. Beste boek dat ik dit jaar las. Dan moet je eerst verplicht buigen voor de geschiedenis die van Céline een gore antisemiet maakte. Zo ranzig rabiaat als zijn boeken. Reis naar het einde laat (met een hoofdpersonage dat Ferdinand heet en overduidelijk op de man zelf is gebaseerd) die ontwikkelingsgang (die eigenlijk neergang was!) in al zijn butsen en bulten zien. Wat nog begint als pacifisme, ontaard al snel in nihilisme, om tot slot ondergronds te gaan in een zo diep doorleefde misantropie dat het bijna weer liefdevol wordt. Alleen een goede vriend durft kritiek te leveren, zei Henry Fool ooit. En Céline, die durft om zich heen te slaan. Van de Eerste Wereldoorlog, naar Afrika, naar Amerika, naar een geweldige passage in een Parijse achterstandswijk (waar Ferdinand als arts gaat werken) om tot slot te eindigen in de psychiatrische inrichting. Op het laatst wordt het meeslepende ijlen eerder een koortsig geleuter van een oude klootzak die wel zeiken kan maar enkel in kleine langzaam uitgeperste, stinkende druppels... Van die urine die langzaam rood wordt...

Van die urine die langzaam rood wordt...

Datvindjeleukhè? Zou ik weer eens moeten herlezen, kan me vooral vagelijk dat hopeloze gedoe in Afrika herinneren.

Arkady & Boris Strugatsky - Трудно быть богом/Hard To Be a God
Hier zijn je favoriete SF-broers weer. In het nawoord vertelt Boris op droge wijze hoe ze eerst van plan waren om een lekker ongecompliceerd musketiersverhaal te schrijven maar hoe ideologisch gedoe in de jaren 60 met schrijverscomités het toch weer in een wat grimmiger boek veranderde. Een mooie combinatie die later resulteerde in die vieze film die alle SF-elementen er helaas uit filterde. Na een wat mysterieus begin en gewenning aan de namen die erg op elkaar lijken (elke edelman heet Don) ontstaat een lekker leesbaar avontuur over onderzoekers van een toekomstig communistische Aarde die een planeet bezoeken die nog in de middeleeuwen leeft. Ze mogen meedoen maar verder niet ingrijpen waardoor Anton/Don Rumata een legendarische zwaardvechter wordt die een gelofte heeft afgelegd dat hij niemand doodt. Natuurlijk een Stalinistische parabel dus er is een opkomende dictatuur met bijhorende terreur. Rumata moet flink zijn best doen om zijn oogappeltjes (geliefde, wetenschappers en schrijvers) te redden van een wisse dood.

Datvindjeleukhè? Zou ik weer eens moeten herlezen, kan me vooral vagelijk dat hopeloze gedoe in Afrika herinneren.

Ik heb 'm klaarliggen in het Frans, ik las dat Céline juist bekend was om zijn gebruik van argot enzo, daar werkte ik in vertaling weinig van (en ik zal het in het Frans niet begrijpen)

Dat gedoe in Afrika, een hele heart of darkness in 20 pagina's ofzo.

Die bloederige urine past wel weer bij Hard to be a God ook, nog steeds een beetje iebel van de filmversie.

Batuman – De Idioot
Ons soort literatuur. Een en al belezenheid, die Batuman. Ik las eerder al haar non-fictie The Possessed, waar ze haar grenzeloze kennis van de Russische literatuur met grenzeloze reizen combineerde. Heel veel anders is deze 'fictie'-versie niet. Ook een heerlijk referentenspel, ook reizen richting Oost-Europa. Wel is het als roman in zekere zin normaler en 'Amerikaanser', want een groot deel speelt aan de universiteit – waar zoals iedereen weet 'ons soort mensen' rondlopen. Misschien is de overeenkomst ook wel bewust. Het hoofdpersonage blijft dromen van een film, een boek, een leven zoals fictie, maar het leven is gewoon en lukraak. Het enige wapen? Zelfrelativering die naar zelfspot neigt. 'De slaapbank was niet voor mij gemaakt, maar voor iemand die alleen kleiner was dan ik, maar ook een andere persoonlijkheid had.'

Barnes – The Noise of Time
Korte en indringende gefictionaliseerde biografie van Dmitri Shostakovich – zo aforistisch dat de fictie er haast uit sluipt, als een dief in de nacht. Het moeilijke leven van de componist die the Power niet wilde steunen, maar het wel moest. Elke paragraaf zit tjokvol perfect geformuleerde wijsheden, soms haast té veel. Barnes maakt van het leven van Dmitri Dmitriviech een compositie zoals Bach die schreef. Op elk tempo, in elk register, met wat voor kwaliteit ook gespeeld, het blijft overeind. 'The last questions of a man's life do not come with any answers, that is their nature. They merely wail in the head, factory sirens in F sharp.'

Vladimir Nabokov - Pnin
Ik stond op het punt om dit boek na 10 pagina's dicht te gooien. Hoofdpersoon die als een soort Donald Duck te laat dreigt te komen op een lezing door allerlei domme tegenslagen. Nee, verschrikkelijk. Gelukkig is het maar het begin van wat al gauw een portret wordt van een excentrieke Rus aan een Amerikaanse universiteit. Nabokov, toch de guitigste der modernisten, gaat lekker aan de slag met kwinkslagen en perspectiefwisselingen waardoor het soms duizelt maar je toch een diep beeld krijgt van deze Pnin en de post-revolutionaire diaspora. Zo melancholisch en nostalgisch, een complete wereld die langzaam uitsterft. Prachtig.

Re: Barnes – The Noise of Time

Alle onverkochte exemplaren gedumpt bij de kringloop? Vorige week een nieuw exemplaar meegenomen bij RataPlan. Netjes op de stapel 'ooit-nog-eens-lezen' gelegd.

Of Julian Barnes loopt zelf allerlei kringloopzaken af om zijn exemplaar van The Noise of Time te ruilen voor wat hij ter plekke aantreft (en daar vervolgens weer een boek over te schrijven).

hahahaha.

Nee kwam gewoon uit de bieb, there I go, ruining a good story with facts.

WFH - In de mist van het schimmenrijk
Amsterdam, het einde van WOII nadert maar de bevrijding komt maar niet. Hermans' alter ego Karel Rotteveel zit in het verzet, althans zo lijkt het want het verhaal gaat vooral over zijn relatie met Madelon, een telegrafiste die niet kan kiezen tussen Karel en verloofde Tjeu, die in alles de meerdere is van Karel (en dus de zus van Hermans vertegenwoordigt). Madelon drijft Karel tot de laatste pagina tot waanzin, maar het wordt niet duidelijk wie ze echt is en wat haar drijft. Een nauwelijks uitgewerkt personage, daar had meer in gezeten. Al met al meer "Tranen der Acacia's" dan "Damocles".

Sybren Polet - Mannekino
Polet werd me altijd aangeraden, kwam er maar niet van tot de Kringloop ingreep. Was in 1987 zelfs een Bulkboek! Waarschijnlijk stond de titel me niet aan. Stom, stom. Want heerlijk boek. De 1994 uitgave heeft nog steeds de ouderwetse jaren zestig omslag en ook qua taalgebruik is het een vreemde mix van archaisch jaren '50 met hippe ekspresso-spelling. Geeft het geheel meteen een eigen onbestemde sfeer. Het verhaal is een fijne paranoia-vertelling over een wat irritant hoogbegaafd jongetje dat volwassenen nodig heeft om zijn commerciële plannen uit te voeren. De eerste trekt het al snel niet meer, de tweede (een wat ironische copywriter) denkt hem beter onder controle te hebben. Licht eksperimenteel en toch toegankelijk, beetje ongeloofwaardig maar ook met subtiele SF-motieven. Hmmm, ik zie al De Vuurballons, sciencefiction bloemlezing. Interessant.

Grappig, ik zie verderop in de draad dat ik De Andere Stad in 2007 bij de bieb had geleend maar blijkbaar nooit gelezen.

tot de Kringloop ingreep

YES.

Geweldig boek inderdaad. Helaas (?) nooit verfilmd, noch in het Engels (?) vertaald. Het ene had het andere wel op kunnen leveren. Distopie met humor.

Bij In de mist van WFH had ik (ook) het gevoel dat er meer in had gezeten. Beetje lui rollin' on talent.